ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ (๑๖)

วันที่ ๓ เดือนมกราคม พุทธศักราช ๒๕๕๙

ที่มา: รักษมันต์   บุตรรัตน์.สรุปชีววิทยาพื้นฐาน.กรุงเทพฯ.ไทยวิวฒน์.๒๕๕๗.หน้า ๓๕-๔๙

เรื่อง ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ

๑.แสงสว่าง          มีอิทธิพลต่อสิ่งมีชีวิตดังนี้
                ๑.มีผลต่อการเจริญเติบโตและการสืบพันธุ์ของพืช
                ๒.มีผลต่อการกระตุ้นให้พืชออกดอกเช่น การบานของทานตะวัน
                ๓.มีผลต่อความสามารถในการสังเคราะห์แสง อุณหภูมิที่พอเหมาะ ประมาณ ๓๐ ^o C เวลาที่พอเหมาะประมาณ ๑๐-๑๑.๐๐น.
                ๔.เป็นตัวกำหนดพฤติกรรมการออกหากินของสัตว์ เช่น สัตว์บางชนิดออกหากินเวลากลางคืนได้แก่ นกเค้าแมว ค้างคาว   
                ๕. บริเวณที่ลึกมากจะมีสิ่งมีชีวิตอยู่น้อย และสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ มักจะมีลวดลายเด่นชัดให้เป็นเครื่องหมาย จำพวกเดียวกันในทะเลลึกสัตว์จะมีอวัยวะที่ทำหน้าที่กำเนิดแสงได้เอง      เช่นปลาไหลไฟฟ้า เป็นต้น

๒.อุณหภูมิ           มีอิทธิพลต่อการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตดังนี้
           ๑.มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงปริมาณออกซิเจนในน้ำ เมื่ออุณหภูมิในน้ำสูงขึ้น ความสามารถในการละลาย    ของก๊าซออกซิเจนในน้ำจะลดลง ถ้าอุณหภูมิสูง สิ่งมีชีวิตมักจะตาย เพราะประสบปัญหา กับการขาดแคลนออกซิเจน
            ๒. มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงรูปพรรณสัณฐาน และทางสรีระของสิ่งมีชีวิต เช่น การสร้างสปอร์ หรือเกราะ      หรือมีระยะดักแด้ ซึ่งต้านทานอุณหภูมิได้ดีหญ้า จะมีเง่า ในกรณีที่อุณหภูมิไม่เหมาะสม จะทิ้งส่วนอื่นๆหมด เหลือแต่เง่า และรากที่สามารถเจริญได้ถ้าอุณหภูมิเหมาะสม
            ๓. สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ในเขตหนาว จะมีรยางค์สั้นกว่าในเขตร้อน เช่น หาง หู และ ขา
            ๔. นก และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ในเขตหนาวจะมีขนาดใหญ่กว่าในเขตร้อน หมีแพนด้า นกเพนกวิน สุนัขพันธุ์ปักกิ่ง
           ๕.มีผลต่อการฟักตัว (dormancy) หรือจำศีล เพื่อหลีกเลี่ยงต่ออากาศหนาว  เช่น กบจำศีลเพื่อหนีร้อนหรือหนีหนาว
           ๖.มีผลต่ออัตราเมตาโบลิซึมของร่างกาย (Metabolism) ถ้าอุณหภูมิของสิ่งแวดล้อมเพิ่มขึ้น
    อัตราเมตาเมตาบอลิซึม  ก็จะเพิ่มขึ้น มีผลต่อการอพยพของสัตว์ เช่น

·       การอพยพของนกนางแอ่นบ้าน จากจีนมาหากินในไทย

·       การอพยพของนกปากห่าง จากอินเดียมาผสมพันธุ์ในไทย

·       การอพยพของหมีและกวางจากภูเขาสูงไปหุบเขา,

·       การเคลื่อนที่หนีความร้อนของสัตว์ในทะเลทราย
๗. พืชและสัตว์แต่ละชนิด มีความอดทนต่ออุณหภูมิได้ไม่เท่ากัน จึงทำให้ไม่สามารถแพร่กระจายไปที่ต่างๆของโลกได้มาก เช่น ดอกทิวลิป จะไม่ออกดอกถ้าไม่ได้รับอุณหภูมิต่ำในช่วงฤดูหนาว

๓. ความชื้น
               ๑.มีผลต่อการกระจายของสิ่งมีชีวิต เพราะสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดชอบความชื้นที่ต่างกัน
               ๒.มีผลต่อการสืบพันธุ์ของสัตว์ มีผลต่อการคายน้ำของพืช
               ๓.มีผลต่อการปรับตัวของรูปร่างของพืช เพื่อลดอัตราการสูญเสียน้ำ เช่นเปลี่ยนใบเป็นหนาม ลดขนาดใบลง เช่นกระบองเพชรเพื่อลดรูปใบเป็นการป้องกันการคายน้ำออกจากใบมากเกินไป
              ๔.การปรับตัวของสัตว์ เพื่อดำรงชีวิตในความชื้นต่ำ เช่น หนูแกงการูอยู่ในทะเลทรายจะกินเมล็ดพืชที่แห้งเป็นอาหารเท่านั้นโดยไม่กินน้ำเลย  การเปลี่ยนใบกลายเป็นหนามของต้นกระบองเพชร การมีเกล็ดหุ้มตัวของสัตว์เลื้อยคลาน   ออกหากินตอนกลางคืน
๔.แร่ธาตุและก๊าซ

Æสิ่งมีชีวิตเกือบทุกชนิดใช้ก๊าซออกซิเจนในการหายใจ
Æพืชใช้คาร์บอนไดออกไซด์ในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง (Photosynthesis) และก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ยังส่งผลต่อการเจริญเติบโตของพืชด้วย
Æก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์มีผลต่อสัตว์ คือ ถ้าได้รับในปริมาณก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์มากทำให้สัตว์
มีกระดูกสันหลังรับออกซิเจนได้น้อยลง และเลือดจะมีสภาพความเป็นกรด-เบสไม่เหมาะสม อาจทำให้ตายได้
๕.ดิน มีผลต่อการเจริญเติบโต ชนิด และปริมาณของพืช
       - ดินเป็นที่ยึดเกาะของรากพืช เพื่อให้พืชยืนต้นอยู่ได้
          - ดินเป็นที่กักเก็บน้ำ สำหรับใช้ในการเจริญเติบโตของพืช
          - ดินให้แร่ธาตุอาหารต่างๆ ที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของพืช
          - ดินให้อากาศแก่รากพืช
มีผลต่อการเจริญเติบโต ชนิด และปริมาณของสัตว์

·       อาหารของมนุษย์ ได้มาจากพืชและสัตว์ พืชต้องอาศัยดินในการยังชีพและเจริญเติบโต สัตว์ก็ได้อาหารจากพืชและสัตว์ด้วยกัน ดังนั้นมนุษย์จึงได้รับอาหารจากดินในทางอ้อม

·       เครื่องนุ่งห่มของมนุษย์ส่วนมากได้มาจากเส้นใยของพืช หรือจากขนสัตว์ นั่นคือมนุษย์ได้เครื่องนุ่งห่มจากดินในทางอ้อม

·       ที่อยู่อาศัยและสิ่งปลูกสร้างต่างๆ ของมนุษย์ได้มาจากวัสดุที่กำเนิดจากดิน เช่น ไม้ อิฐ ซีเมนต์ และเหล็ก เป็นต้น

·       ยารักษาโรค เราได้ยารักษาโรคต้นตำรับที่มาจากพืชสมุนไพรต่างๆ นอกจากนี้ จุลินทรีย์ต่างๆ ที่ใช้ในการผลิตยา เช่น ยาเพนนิซิลลิน ก็เป็นจุลินทรีย์ที่อาศัยอยู่ในดิน

๕.ความเป็นกรด-เบสของดินและน้ำ สิ่งมีชีวิตจะอาศัยอยู่ในดินและแหล่งน้ำที่มีความเป็นกรด-เบส
ของดินและน้ำที่เหมาะสม จึงจะสามารถเจริญเติบโตและดำรงชีวิตอยู่ได้  ความเป็นกรด-เบสของดินและน้ำจะขึ้นอยู่กับปริมาณของแร่ธาตุที่ละลายปะปนอยู่